De Geuzenhoek in de Vlaamse Ardennen
Wie van een pittige wandeling met prachtige vergezichten houdt, moet maar een keertje de Geuzenhoekroute in Sint-Maria-Horebeke afstappen. Meer dan 14 kilometers stijgen en dalen en tijdens het op adem komen genieten van het uitzicht. Gisteren was het er echt het weer voor. Niet dat ik me aan die route heb gewaagd. Ik ben nog lang niet voldoende hersteld van een zware knieoperatie om nu al flink aan het wandelen te gaan.
We waren er gisteren om een totaal andere reden.
Toen ik vorige week het “huis Van Gogh” in de Borinage bezocht, las ik er over het bezoek dat hij aan zijn mentor en vriend Abraham VanderWaeyen Pieterszen had gebracht hier in de Geuzenhoek. Dat was nadat hij de bons had gekregen om nog langer predikant te mogen zijn. Vincent wist toen eventjes niet meer waar hij het had en vroeg bij zijn mentor om raad. Wat moest hij met zijn verdere leven aanvangen ? Abraham, die niet alleen predikant maar ook een verdienstelijk kunstschilder was, liet hem het licht zien. En we weten allemaal waar dat toe heeft geleid.
Abraham was predikant in de oudste en nog steeds bestaande Geuzengemeenschap van België. Vanuit de Borinage wandelde Van Gogh, behoorlijk ontdaan na diens ontslag, er het hele eind naar toe.
Wie niet zo vertrouwd is met de term “Geuzen” zou abusievelijk kunnen denken dat we het hier hebben over de brouwers van het ons bekende ietwat zurige biertje. Niet dus ! Het is een naam die tijdens de zestiende eeuw (je weet wel die eeuw waarin er nogal afschuwelijk te keer werd gegaan tussen de Katholieken en de “ketterse” Protestanten) aan protestanten werd gegeven.
Het is in die tijd, meer bepaald in 1564 om precies te zijn, dat hier in de Vlaamse Ardennen een protestantse gemeenschap ontstond en die gemeenschap is er nog steeds en wel met de rechtstreekse afstammelingen van toen. Deze geloofsgemeenschap is de enige overgebleven protestants-calvinistische gemeenschap op het Vlaamse platteland sinds de reformatie. Een unicum dus.
Ze ontstond uit protest tegen de misbruiken van de katholieke kerk van toen en wou zich vooral richten op het woord van God en het evangelie. Dat woord moest dus, anders dan bij de katholieken, vertaald worden in begrijpelijk Nederlands.
Vele eeuwen hebben de protestanten hier “in het verborgene” elkaar ontmoet eerst in boerenschuren, daarna in een schuilkerk ver weg van de straat gelegen (=de oude kerk , zonder toren of kerkklokken) en sinds 1872 in “de nieuwe kerk” duidelijk zichtbaar aan de straatkant met tussen beide kerken in de protestantse begraafplaats.
Het graf van de mentor van Vincent Van Gogh. Het witte gebouw achterin het kerkhof is de oude clandestiene kerk.
Het is hier op deze begraafplaats dat wij gisteren op zoek zijn gegaan naar het graf van Abraham. Hij ligt er begraven op het kleine doch zeer pittoreske kerkhof achter de Nieuwe kerk. De grillige, kale bomen met tussen de scheefgezakte grafzerken de tapijten van krokussen, de schitterende lichtinval spelend met zon en schaduw, … dit alles gaf het kerkhof een heel speciale ja zelfs wat onwezenlijke sfeer. En wij waren er niet de enigen met ons fototoestel.
De Nieuwe kerk aan de Koning Willem dreef
De Geuzenhoek heeft veel te danken aan koning Willem I. Je weet wel, die van : Wij Willen Willem Weg, Wilde Willem Wijzer Worden, Wij Willen Willem Weer !
Tijdens de vijftienjarige periode van de Verenigde Nederlanden, (1815-1830) kreggen de Geuzen hier van Willem I een eigen school en een eigen kerkhof. De school is bij gebrek aan leerlingen geen school meer. Het gebouw doet nu dienst als museum.
Voormalige basisschool thans historisch museum
De dankbaarheid om deze verwezenlijkingen ontdekten we o.a. in de straatnaam aan de hoek van de kerk en verder viel ons oog op de in de kerkhofmuur ingemetste gedenksteen vol woorden van dank aan de koning.
Zoals gezegd, de sfeer is hier merkwaardig en vooral ook erg ingetogen. De stilte en rust van de omgeving is daar niet vreemd aan.
Misschien een idee om eens de wandelschoenen aan te trekken en op tocht te gaan.
Heerlijke vergezichten
Het glooiende landschap zal volgende zaterdag in ieder geval mee het decor bepalen van de openingskoers der voorjaarsklassiekers.
Reacties