500 jaar geleden weerklonk in het kasteel Ooidonk de eerste schreeuw van Filips van Montmorency

 

Tijdens het vroege voorjaar van 1984 (verdorie ... dat is al veertig jaar geleden!) werd de prestigieuze TV-serie Willem Van Oranje op de toenmalige BRT uitgezonden. Deze prachtig gemaakte historische reeks werd samen met Nederlandse televisiemakers ingeblikt. Jeroen Krabbé kreeg de hoofdrol toebedeeld en deed dat op een dermate schitterende wijze dat ik Willem van Oranje voorgoed in mijn hart heb gesloten. Sindsdien fascineert zijn tijd me mateloos.

Overigens schitterden in de reeks nog andere ronkende namen zoals die van Dora Van der Groen, Ramses Shaffy,  Willem Nijholt, Jo de Meyere en last but not least Jacky Morel. (In Vlaanderen zeer zeker goed gekend als de sloffende bode Hilaire Baconfoy uit "De collega's".) Morel kreeg de rol van graaf van Horn toebedeeld.

Met uitzondering van Krabbé en De Meyere zijn vernoemde acteurs intussen naar de eeuwige jachtvelden vertrokken.

Wie dat ook is, is Filips van Montmorency, beter gekend als Graaf van Horn die 500 jaar geleden in het kasteel Ooidonk middels zijn geboorteschreeuw een eerste keer van zich liet horen. 

 

 

Vierenveertig jaar later zou hij nog eens opnieuw een geweldige schreeuw geven samen met graaf Lamoraal van Egmont dit keer. Ze werden op 5 juni 1568, een mooie Pinksterdag, beiden op de Grote Markt van Brussel onthoofd op bevel van de hertog van Alva. En dat heeft grote gevolgen gehad.

Het waren vreselijke tijden ... 

Op zondag 26 mei (morgen dus) wordt rond het kasteel een groot feest gehouden ter gelegenheid van de 500ste verjaardag van wijlen Filips. 

 

Historische evocaties, optochten, diverse schietstanden, ... het belooft allemaal mooi te worden. Zelf zal ik er niet bij zijn om al dat fraais mee te maken maar de persoonlijke uitnodiging die mijn lieverd voor zichzelf én zijn partner kreeg tot het bijwonen van de academische zitting op vrijdagavond (gisteren dus), heeft wel een en ander goed gemaakt. 

 

Graaf 't Kint de Roodenbeke over het "Chambord" van Vlaanderen

De omstandigheden waren nochtans niet ideaal. De zitting had plaats in een open tent op het natte gras voor het kasteel en vermits ik voor de afspraak met graaf T'Kint de Roodenbeke mijn goeie goed en dito schoenen had aangetrokken werd het een uiterst koude en tochtige avond. Voor mij niet alleen trouwens. De dame naast mij had heel graag op de receptie achteraf het liefst een Chocolat chaud gedronken een eerlijk gezegd die had mij ook zeer zeker deugd gedaan. 

 

Burgemeester Jan Vermeulen pleit voor verdraagzaamheid

Het warme geschiedenisbad dat ik gisterenavond hoopte te nemen, is dus jammer genoeg nogal koud uitgevallen. Bovendien waren de obligate speeches van de diverse politici - zo kort voor de verkiezingen - toch eerder een poging om zichzelf eens keurig in de verf te zetten. Hier en daar hoorde ik trouwens nogal wat hoongelach en al zeker bij de gemeenteraadsleden die op de rij voor ons hadden plaatsgenomen. 

Pogingen om uit de geschiedenis wat te leren en onze jeugd te laten kennismaken met wat onze voorvaders uit het zevende knoopschat zo allemaal hebben meegemaakt, voelden daardoor eerder wrang aan. Vooral ook omdat vroegere gelegenheden om Graaf van Horn in Deinze te herdenken er niet zijn geweest. (Denk bijvoorbeeld aan het jaar 2018 waarin het 450 jaar geleden was dat van Horn onthoofd werd)  Een Mea Culpa kon gelukkig nog net. 

Toen ik het achteraf daarover met mijn lieverd had, reageerde hij eerder pragmatisch : "Ja maar, gij weet gij zeker niet wat dat allemaal kost?!" Ja, zo ken ik mijn schat wel : straight to the point!

Tegen de tijd dat het muzikale deel met fluit en klavecimbel achter de rug was en Prof.dr. Violet Soen die onderzoek doet naar de godsdienstoorlogen in het zestiende- en zeventiende-eeuws Europa dan eindelijk het woord kreeg, zat ik en met mij vele anderen al totaal onderkoeld. 

 

Prof.dr. Violet Sioen, thuis in de geschiedenis van de godsdienstoorlogen

 

Professor Soen, werkte onder andere mee aan het programma "Het verhaal van Vlaanderen" van televisiemaker Tom Waes. Of je nu voor of tegen Waes bent, dat programma heeft op geschiedenisvlak toch een en ander op de schoolbanken teweeggebracht. In Gent hebben ze -naar aanleiding van het uitzenden van dat programma - zelfs het 20 jaar geleden opgegraven gebeente van wat misschien de oermoeder van de Graven van Vlaanderen is geweest maar dat door academici argeloos in een kartonnen doos werd weggestopt, weer vanonder het stof gehaald om het alsnog te onderzoeken. Vanaf oktober 2024 zal in de Gentse Sint-Pietersabdij een tentoonstelling worden georganiseerd over de resultaten van dat onderzoek.

Toch verguist de professor Waes omdat hij slechts terzijde aandacht heeft gehad voor de graaf van Horn. Van Horn is  - dat bleek gisteren overduidelijk - niet van de minste geweest. Zijn onthoofding en die van graaf Van Egmont hebben mede geleid tot de tachtigjarige oorlog. Maar Waes had meer aandacht voor Van Egmont en minder voor van Horn. En dat zint de professor dan weer niet.

Het is wat mij betreft helemaal oké dat academici zich in hun archieftoren opsluiten om er  studiewerk te verrichten. Ik duik zelf ook al eens graag in de archieven. Maar als we onze jeugd iets over vandaag willen bijbrengen aan de hand van de fouten die gemaakt werden in de loop van de geschiedenis, dan is het voor mij toch helemaal oké dat programmamakers hier en daar uit noodzaak keuzes moeten maken. Als er maar aandacht is, denk ik dan.

Voor mij mag de televisiereeks van veertig jaar geleden dus ook nog wel een keertje opnieuw worden uitgezonden. Ook al leert de afschuwelijke actualiteit in het Midden-Oosten ons dat de mens nog steeds niets heeft geleerd van de vreselijke geschiedenis ten tijde van Willem van Oranje en de onthoofde graaf van Horn, het zou toch eens wat anders zijn dan die eeuwige herhalingen van dat voetbalploegje.

Of kiezen we liever voor Brood en Spelen?